Sebiha Ünal: ‘‘Yüksek Zekası Olan Otizmli Çocuğunuzun Duygularını Yönetmesine Yardımcı Olun’’

Otizmli çocukların çok az duyguya sahip olduğu veya duygusuz olduğu bir efsanedir. Otizmli çocuklar çeşitli nedenlerden dolayı duygusal olabilir veya duygularını farklı şekilde ifade edebilirler, ancak herkes kadar otizmli kişilerinde duyguları vardır.
Bazı durumlarda otizmi olan çocuklar, bazı tipik akranlarından daha duygusal olabilirler. Ancak duygularından kurtulmakta zorlanabilirler ve bunları ifade etmek için yardıma ihtiyaçları olabilir.

Duygular neden zorlayıcıdır
Yüksek zeka ve otizm, büyük bir zorluk olabilir. Bir yandan, tipik bir ortama yerleştirilecek dil ve bilişsel becerilere sahipken, öte yandan, bir değişiklik olduğunda düzgün bir şekilde işlev görmek için sosyal, iletişimsel ve yürütme becerilerinden yoksundur otizmli bir kişi.
Aynı zamanda, parlak ışıklar, yüksek sesler ve yüksek beklentilerle başa çıkmayı neredeyse imkânsız kılan duyusal bozukluklar, anksiyete veya diğer sorunlar ortaya çıkabilir.
Otizmi olan çocuklar, hatta iyi işleyen çocuklar, aşırı derecede hüsrana uğradıklarında veya öfkelendiklerinde, genellikle farklı davranırlar. Kendinizi çevrenizdekileri şaşırtacak veya şok edecek şekillerde ifade edebilirler.

Örneğin şunları yapabilirler:
– Çok daha küçük bir çocuğun gözyaşlarıyla ve çığlıklarla kendini ifade etme davranışı
– Bazen kendini tehlikeye attığının farkında olmaz
– Agresif olur veya kendine zarar verir
– Duruma aşırı tepki verir
– Başka bir durumda onları sakinleştirmeye yardımcı olacak herhangi bir mantıksal bilgiyi işleyemez
– Rahatlatıcı önerileri duyamayacak kadar sinirlenir
– Kendini uyaran davranışlar gösterir (el çırpma vb.)

Otizmli pek çok çocuk duygularını düzenlemekte ve sakin kalmakta güçlük çeker.

Bazen hissettikleri bazı zor durumlarla başa çıkabilirler ancak bunları başka bir şekilde ifade edemez veya anlayamazlar.

Bir şeyler ters gittiğinde kimse çocuğunun incinmesini istemez
İyi haber şu ki, bu değişebilir ve siz yardımcı olabilirsiniz. Bunu doğru yaparsanız otizmli olan çocuğunuzun duygu ifadesini normal bir şekilde geçirebilmesini sağlayabilirsiniz.

Öneriler:
Çocuğunuza (ve kendinize) ağlamanın bir duygudan kaynaklandığını ve bu hissin kara bir bulut gibi yok olduğunu hatırlatın. Gökyüzü düşüyormuş gibi hissettirmesine rağmen güneş yeniden çıkıyor.
Çocuğunuzun ilk kez üzgün hissettiğinde yavaş ve derin nefes almasına yardımcı olun. Otizmi olan çocuğunuz üzgün değilse bunu düzenli olarak uygulayın. Hepimizin kızgın, çocuklar ve yetişkinler olduğumuzu ve sakinleşmeyi öğrenmemiz gerektiğini çocuğunuza bildirin.
Çocuğunuza sakinleşmesi için fırsatlar vererek aşırı duygusal tepkilerle başa çıkmanıza yardımcı olabilirsiniz. Pozitif Zihin Yönteminde (PZY) zaman aşımı, düşünceleri bu şekilde hareket ettirmek ve çocuğunuzu kendini nasıl rahatlatacağını öğretmek için ilgi alanına odaklanmaktır. Otizmli insanlar üzerinde yaptığım çalışmalarımda da bu yöntemin etkinliği bilimsel olarak gösterilmiştir.
Bazı çocuklar için bir süre yalnız kalmak yararlı olabilir.
Çocuğunuzun kendini rahat hissettiği zaman bilgi verin.
Nötr zamanlarda, çocuğunuzun üzülmediğinde, duygularının alevlenmesini nasıl önleyeceğiniz konusunda onunla konuşabilirsiniz. Korkuları ve hayal kırıklıklarıyla başa çıkmasını öğrenerek, biraz sabırla kurtulabilir veya işleri daha küçük adımlarla yapmayı öğretebilirsiniz.
Bazen aşırı uyarılmanın muhtemel olduğunu bildiğiniz zamanlarda, çocuğunuzla önceden konuşarak ve bu sefer bundan nasıl kaçınılacağını tartışarak onu yarıda kesebilirsiniz. Hatta bunun için bir ödül bile verebilirsiniz.
Çocuğunuz nihayet kendini değiştirmeyi öğrendiğinde, artan öz güveni hem sizin hem de çocuğunuz için kendi ödülü olacaktır.

SEBİHA ÜNAL HAKKINDA: Doç. Dr. Sebiha Ünal (Devrim), Psikolog, otizm- ve ilişki uzmanıdır, Türkiye ve Avrupa’da otizmle ilgili araştırma ve farklı çalışmalarda bulundu ve su an bulunmakta. Şu an Hollanda, Belçika ve Türkiye’de kendi Otizm Uzmanlık Merkezleri ve Otizm Akademisi’nde (AECSU-AASU) tedavi ve eğitim veriyor. Kendi yaptığı bilimsel araştırmalar ve çalışmalar sonucunda pozitif bakış açısının otizmli kişilerde ne kadar güzel sonuçlar getirdiğini gördü ve bu yüzden uzmanlık alanını pozitif psikoloji ile geliştirdi ve kendi geliştirdigi yöntem olan Pozitif Zihin Yöntemi (PZY) ile Türkiye, Hollanda ve Belçika’da da bulunan Otizm Uzmanlık Merkezlerinde simdiye kadar 600 üzerinde otizm uzmanı yetiştirdi, yetenekleri vurgulamanın ve bunlara yönelmenin otizmin zayıf yönlerinden daha da önemli olduğunu düşünüyor.

Daha fazla bilgi ve iletişim için:
info@autismexpertisecenter.com
www.autismexpertisecenter.com